Монгол тамирчдаа өмөөрч бичсэн шүлэг

Г.Дашдорж: Монгол тамирчдаа өмөөрч бичсэн шүлэг

Дэлхийн дэвжээг хотойлгож
Дэлгэр монголынхоо нэрийг өргөж яваа үе үеийн залуусдаа зориулав.

Ар араасаа үргэлжлэх онуудыг аархалаар дүүрэн өнгөрүүлцгээе
Аль ч тивийн наадмуудыг Монголын далбаагаар чимцгээе
Ар монголын хүчийг дэлхийн цээжинд мэдрүүлцгээе
Арчаагүй муу улсуудад Монголын уухайг сонсгоцгооё.

Энх тайван гэдэг үгийг дэлхийн цээжинд хэн тунхагласныг
Ирэн зууныг өнгөрсөн ч Их монгол тусгаар байгааг
Гэрлийн хурдаар хөгжсөн улсуудын хажууд, улс шиг улс байгааг
Гэнэн арчаагүй бодолд нь Монгол гэж мэдрүүлдэг улс буйг

Бэлтэргэн чоно шархадсан ч биеэн долоож идгээдэг юм
Бэлтэргэн улс өнгийвөл хульханд нь харваж намнадгийг
Бүгээн бүгээн морьтонгууд нь дэлхийн дайдад хүрснийг
Бүрэн улсын минь түүх шастир бүх дэлхийд мэдрүүлдгийг

Могой гурав тасравч гүрвэлийн дайтай байдаг шиг
Монгол минь өнгөрсөн зуунуудад хэдэнтэй хуваагдсан ч
Ази тивийн элгэн дээр омог бардам улс байгааг
Зүүдний далайд умбуулах гэж Монголчуудын нэрээр айлгадгийг

Зүрх гэдэг эрхтэнд нь шар ус хуралдуулж чадсаныг
Зүйрлэшгүй их Монгол улсыг минь бүү оролдоорой та нар
Зөөлөн сэтгэлтэй улс болохоор давж заалдаад байдаггүй юм
Зүсэр бороо цутгавал аюул болдогийг санаж байгаарай

Таван тивийн наадмуудад аархаж чаддаг нь Монголчууд
Тавьтир муутай улсуудад мэдрүүлж чаддаг нь Монголчууд
Тайван дөлгөөхөн улсыг минь доромжилж та нар болохгүй
Таван тивийн наадмыг луйвраар шүүж болохгүй ш дээ

Өндрөөс өндөрт, хурднаас хурдан, хүчтээгээс хүчтэй гэдэг уриа
Өөдгүй хэдэн хүмүүсийн халаасны наймаа болж
Өндөр амжилтын эздийн минь зүтгэл, итгэл сэтгэлийг хугалж
Өрцөндөөн харуусалтай, нүдэндээн нулимстайг харж чадаж байна уу?

Өндөр дээдсийн заяатай монгол түмнийг минь
Өнөөдрийн луйврууд чинь зүрхийг зүсэж буй мэт боловч
Өндөр техник, уран мэх, ур чадвараараа та нарыг бишрүүлээд ирэхээр
Өөдгүй луйвар чинь нурж, хэрэгжих цаг хугацаа нь дуусна

Авъяас чадвартай хүмүүсийг луйвраар хожих эмэгнэл
Алдар нэрийн тавцанд авилгалаар зогсох гутамшиг
Армонголын хүүхдүүд дэлхийд цуутай болохоор
Аль ч орны хүмүүс дарах гэж чармайдаг нь үнэн.

(Инчёны азийн наадмыг үзэж байгаад төрсөн бодол)

Улаанбаатар хот, 2014-10-01, 12-21

Томоогүй зүйл хийж таныгаа их зовоожээ
Том эр болчихлоо гэж биеээ их тоожээ ээжээ

Хороогийн сайхныг үзэж амжаагүй явсан
Хорин хэдхэн насандаа намайг төрүүлж
Өнгөт орчлонгийн жаргалыг өөрөөр минь төсөөлж
Өрөөлөөс эзгүйрч мөрөөдлөө таяагдан ганцаардсан ч
Өр сэтгэлдээ зөвхөн хүүгээ энхрийлэн баясдаг байсныг
Өөдөсхөн хүү чинь идэр насандаа анзаарагүй явжээ

Буруу зүйл хийсэн хүүгээ хараад хайр нь хүрч
Бусдын үгнээс өмөөрөн толгой илж аргадавч
Бодолгүй хүн болох вий гэж сэтгэлээ түгшээн
Буруу харж нулимсаараа сэтэглээ дэвтээгээд тайвширдаг байсныг тань
Тэнэгхэн хүү чинь ийм хожуу олж харсандаа
Тэвчихгүй нээ ээжээ тань руугаа яг одоо гүйлээ

Хичээлээ тараад гэртээ ирэхэд халуун хоол аяга дүүрнэ
Хүнд гомдоод таныгаа эрвэл халуун үгсээр сэтгэл дүүрнэ
Гэвч хүү чинь тэнтийтлээ тэнэг хэвээр явж дээ
Гэгэлзэж бас хүнд дурлаад таныгаа мартаж орхиж дээ
Диваажинаас илүү таныхаа өвөрт л жаргалтай байж
Дуусашгүй их хайранд тань умбасан азтай хүү дээ би

Одоо хүү чинь том болоод ухаан суучихсаан ээжээ
Орчлонгийн хайрыг таниасаа бүгдийг нь хүртчихсэн
Бусдын нүдэнд эгэл нэгэн эх хүнч
Буурал ээжий минь та наддаа Бурхан заяа минь юм шүү
Ингээд бичиж суухнээ ээж минь та намайг л бодож суугаа даа
Энэ хорвоогийн бүх жаргалыг тэврээд таньдаа маргааш очноо, ээжээ
Уучлаарай ээжээ

Томоогүй зүйл хийж таныг аа их зовоосон ч
Том эр болчихсон шүү, хүүгээ хүлээж байгаарай ээжээ

Шүлэг: Р.Чойном : Өнгөрсөн шөнө зүүдэнд юу ороо вэ? 

Өнгөрсөн шөнө зүүдэнд юу ороо вэ ?
Өнгөт хархан мэлмийгээр духайсхийж ирээд
Өөдөөс минь дув дуугай ширтэсгээд
Өнийн явдлаар зүрхийг минь яах гэж л хөндөнө вэ ?

Хоёрхон бие хайргүйдээ салсангүй
Холдон холдон алслах харгуй замын эрхээр
Холширхон бага нас л биеийн зоригоор
Хонгор гэнэн сэтгэлээ өнчрүүлэнхэн явсан сан - See more at: http://www.biirbeh.mn/index.php?sel=content&f=author&aut_id=13#sthash.mim5bLIh.dpuf

Шүлэг: Р.Чойном : Найз нартаа бичсэн захидал 


Найз л та нартаа би захидал бичихийн учир 
Нас л биеийн минь үдийн халуун өнгөрлөө 
Найраг шүлгийн минь үүлэн сүүдэр нимгэрлээ 
Наргиан даргиан үзэл бодол минь хувирлаа

Yеийн та нартаа би захидал бичихийн учир
Yзэх ёстойг үзэж дуулж болохыг дууллаа
Yг цаг хоёроо хэмнэдэг цаг минь боллоо
Yймээн аймаан багын зан минь хувирлаа

Өөрийн гэсэн үедээ зэргийн нөхдөө олж
Өглөө жиргэх болжморын өрөөсөн жигүүр болж
Өнөр их найргийн тэнгэрээр цойлж явахдаа
Өнөөдрийг бодвол би овоо л явсан байж магадгүй

Намайг ямар байсныг яг л тэр өдрүүдийн минь
Найраг шүлэгтэй хамт сэтгэлдээ үүрд хадгалаарай
Найрын дугарааг орхиж найзын ёсыг огоорч
Нам гүмхэн буланд нарлах цаг минь үлдлээ

Р.Чойном : Жаргал зовлон
Хатмал цөлд явхад хар ус амттай
Харанхуй шөнийн дунд өнчин зул гэрэлтэй
Жаргал ховор цагт жаргалын бага нь амттай
Хэт элбэг жаргал дунд хэсэгхэн зовлон бас амттай

Ингэхэд ер нь жаргал гэж
Илэхийлж юуг хэлдэг юм болоо
Хүндэт тэр жаргал тэгээд
Хүн бүхэнд адилхан уу

Үгүй ээ, үүлэнд хэлбэр байхгүй
Үйсэнд ширхэг байхгүй
Үнсэнд/Үндсэнд/ тоо байхгүй
Усанд өнгө байхгүй
Утаанд үнэ байдгүй
Ургамалд дуу байдгүй
Учир нь гэвэл
Хэтэрхий баян байгал
Хэлбэрт захирагдах дургүй гэнэ
Хэнд юу сайхан бэ гэдгийг
Хэлж тогтоож болдгүй гэнэ...


Амтатны сайхныг идэж
Өнгөтний сайхныг өмсөж
Аливаад дутах зовлонгүй
Амар жимэр суухыг
Зарим хүн жаргал гэнэ
Залхаж хагас нь зовлон гэнэ
Гэтэл бусдаас харамлах өмчгүй
Будаж гоодох гоёлгүй
Буруудсан ч зөвдсөн ч
Хувьдаа буйдхан тэнэж явхыг
Эр хүний жаргал гэнэ
Энэ насны зовлон ч гэнэ
Сайн хүлэг унаад
Сайхан эмээл тохоод
Хүүхний сайхантай ханилаад
Хүнд гайхуулж явхыг
Хамгийн дээд жаргал гэнэ
Хагас нь бас зовлон гэнэ
Гэтэл хүн тоохгүй унаатай
Хүүхэд ч тоохгүй эмээлтэй
Амьтан тоохгүй эхнэртэй
Амиан борлуулж суухыг
Алд биений жаргал
Арчаа байхгүй зовлон ч гэнэ
Төрийн тушаалд дэвшиж
Төмөр царай царайлж
Эгэл олныг айлгаж
Эрх ямбатай явхыг
Дурлаж зарим нь жаргал гэнэ
Дургүйцэж зарим нь зовлон гэнэ

Гэтэл
Халагдхаасаа өөр сэтэргүй
Хавийхныгаа айлгах сэнтэггүй
Хар гэртээ хааи
Бор гэртээ богд байхыг
Хал балгүй жаргал гэнэ
Хагас нь бас зовлон гэнэ

Намба ухаан төгс
Нас тогтсон авгайтай
Энхрийлэл халамж хоёрт нь
Эрхлэн хөлчүүрч хэвтхийг
Зарим хүн ухаалаг жаргал гэнэ
Зарим хүн уйтгаж зовлон ч гэнэ

Гэтэл
Амьдрал мэдэхгүй багчуудыг
Амаргаа болгож аваад
Ноолуулж эрхлүүлэх ялдамд
Номорхож томорхож суухыг
Энэ биений жаргал гэнэ
Эр хүний зовлон ч гэнэ

Ай, Элдэв жаргал хэмжээтэй
Эцэст нь төлөх үнэтэй
Эрдэм сурах сансандаа хүрэх хоёр л
Энэ насны жаргал гэлтэй

Айдаа, Хожмын үр сад минь дээ
Хорин зууны бичиг судлахдаа
Зовлон гэж юу байдгийм болоо гэж
Зон олноосоо сураглаж явах болтугай

Энэ үеийн бидэнд уух ус, идэх талх шиг
Элбэг байсаар байгаа зовлон гэдэг сүүдрийг
Нэвтэрхий толийн хуудаснаас холын удам минь
Нэн ч зүдэж байж олж ойлгох болтугай

Энэ миний үеийнхэн хэн маань ч ялгаагүй
Элс шороотой хөдөөрхүү нутагт
Жаргал дунд биш зовлон дунд
Жаалхан биеэрээ унаж тусан төрсийм
Унахдаа дуулж төрөөгүй ээ
Уйлж төрсийм
Өргөс ихтэй энэ хорвоог
Өөрөө ч мэдэлгүй зовлонд тооцном тэр
Ой мод шиг зовлон дундаас
Гээсэн сүх шиг жаргалыг
Олох гэж яваад нэгэн насаа бардгийм
Олон зууны олон олон үеийнхэн
Олсноосоо олоогүй нь ихээ
Эх дэлхийн минь тансаг амьдрал дунд
Энэ их зовлон чухам хаанаас ундарнам бэ?
Элж улирдаг их түүхийн турш
Элдэв зовлон барагддаггүй юм уу?

Үгүй ээ!, Барагдах нь байтугай багссангүй
Үндсий нь хүн өөрөө тарьж
Үр жимс мэт зовлонгоо ургуулж үржүүлж
Бие биендээ тараасаар байнам
Өвөг дээдэс болсон сармагчин ажаагаа
Өвчиж төрсөн хүн гэдэг амьтан
Өөртөө дандаа дайсан болж
Өег жаргалын оронд
Өвчин зовлон санаачилна
Үстэй чихэвчтэй малгай заохиосон мөртлөө
Үдэш өглөөний жаварт гоёж явж чихээ хөлдөөнө
Ган халуун зун нэрэлхэж гангалж
Бариу гутал өмсөөл хөлөө сүйтгэнэ
Хортойг нь мэдсээр байж архи дарсанд
Хорхойтсон баавгай шиг шунан согтоод
Хотуут өнжүүд огиж бөөлжөөд
Хоосон хохийн шартхын зовлон эдлэнэ
Унд хоол байсаар байтал тамхины утаа залиглаж
Бохь зажилж
Авсанд ортлоо зэрэмдэг болоод
Ам чөлөөгүй зовлон тоочино
Хүсч өөрий нь тоох нь байтугай
Хүн байна ч гэж хараагүй
Хар элгийн хүнд шохоорхон
Хайртай боллоо гэж давхиад
Эвийг нь ололгүй сээтэгнэж
Эгдүүг нь хүргэж орхиод
Эцэст нь өөрийгөө тоосонгүй ээ гэж
Элдвээр харааж зүхэж үлддэг
Тэрүүнийгээ өсгөн өсгөн
Тэнгэрт тулсан зовлон тоочдог
Тоочсон зовлондоо өөрөө итгэж
Толгой мэдрэлийн солио тусдаг
Элдэв хуулийг өөрөө батлаж
Эцэст тэрнийгээ өөрөө зөрчиж
Эрүүгийн хэрэгтний сандалд сууж
Элгэн саднаараа зовлон болдог

Хэтэрхий бөх шорон барьчихаад
Хэрэг тарьж өөрөө орчихоод
Хэл мэдэхгүй адгуус гэмээр
Хэв хэрэггүй орилож цамнадаг
Өөрсөндөө эцэст амар заяа үзүүлэхгүй
Өөдгүй хэнхэг хүнд их эрх эдлүүлээд
Хариуд нь тэрэндээ үе удмаараа харгислуулаж

Гашуун зовлон эдлэнэ
Төрсөн үрээ үг сүггүй эрхлүүлж
Төрхгүй мунхаг болгож өсгөөд
Хөлд нь сүүлд нь өөрсдөө үрэгдэж
Хөрөнгө хогшил нэр төрөө баллуулдаг
Хүмүүс минь дээ!
Хүсэл чинэ их ухаан чинэ урт ч гэлээ
Хүлээх тэвчээр чинь даанч богиноос болж
Хүүхэд мэт сониучхан аашиндаа хөтлөгдөн
Эртнээс эдүгээг хүртэл та нар
Эрэг сондуул мэт нуран нурсаар иржээ.
Эзэгнэн захирч чадаагүй өөрөөсөө болоод
Энэ мэтчилэн зовсоор та нар байх юмуу
Р.Чойном : Хүн танаа 
Бор зүрхний минь алтан ураг болж
Бодлын хүйгээр холбоотой төрөх
Надаас хойчийн хүн танаа
Найрагчийн эрхээр хэлэх үг байна.

Амьдрах өдрүүд чинь ямар байхыг
Алсаас би зөгнөж чадахгүй ч
Эгэл шүлэгчийн амссан зовлонгоос
Эрхбиш хагас нь үлдэж магадгүй.

Насандаа миний үзээгүй жаргалаар
Наадан тоглох азтай ч гэлээ
Улиг болсон өнөөх л гачигдал
Улан доороос чинь ургаж мэднэ.

Гэрэл байваас сүүдэр байдгийн хуулиар
Гэнэхэн жаргал зовж болдог дуулиар
Гэр бүл хийгээд сэтгэлийн уйтгар
Гэтлэх аргагүй тулгарч ч мэднэ.

Атрын цэцэг мэт идэр насанд
Алтан зөгий мэт сархаданд хөлчөөд
Анхны уналтыг гэтлэхэд бэрх
Аймшигт өдөр ч ирж мэднэ.

Сартай нартай энэ хорвоо дээр
Сармагчин биш хүн гэгдэж явахад
Санаа зүүдэнд ч багтаа нь үгүй
Сайн саар учрал алийг тэр гэх вэ.

Хойчийн хүн чи тэр бүхэнд
Хотойлгүй бат зогсоорой
Дайсны довтолгоог өнгөрөөсөн цайз шиг
Дархан баатар чийрэг байгаарай.

Хоёр байтугай хорин хөлтэй байлаа ч
Хорвоод хүн бүдрэх үе байдаг юм.
Хойно нь хичээвэл далавчгүй ч гэлээ
Холхи өндөрт нисэх өдөр байдаг юм.

Уйлан хайлан хагацах өдөр байхад
Уяран баясан учрах өдөр байдаг юм.
Өнчин ганцаараа бүртийх өдөр байхад
Өнөр олуулаа бүжиглэх өдөр бас бий.

Ойр хавийнхандаа хараалгах өдөр байхад
Орчлон даяар ерөөлгөх өдөр ирдэг юм.
Ор дэрэнд ёолон хэвтэх өдөр байхад
Олны манлайд дуулан алхах өдөр бас бий.

Буу тулгуулаад бор гэрээ нэгжүүлээд
Буруут болон туугдаж гарах өдөр байхад
Залагдаж ирэх харь орны элчин мэт
Засгийн тэргээр хүргүүлж ирэх өдөр бий.


Энэ учраас дүү минь хүү минь чи
Элдэвт бат ажиршгүй зогсох хэрэгтэй.
Бүдэрвэл босож алдвал онож
Бүрэн төгс ялж явах хэрэгтэй.

Харин хэний хүү хэн ч төрсөн нэг өдөр байхад
Хариуд нь хэзээ хаа боловч, үхэх нэгэн өдөр зайлшгүй.
Үүний учир надаас хойших Хүн та
Үр бүтээлтэй зөв жаргаж амьдраарай !
Р.Чойном : Харууслын шүлэг  
Атархан ч гэсэн, энэ насаа эдэлсэн
Атомын энэ зууны, өглөөг би мартахгүй
Амьдрал, сэтгэл нэгтэй өссөний учир
Ард түмэн цаг үе хоёроо би муулахгүй

Гэвч, сэтгэл нэг л дундуур байна
Гэмших мэт ирээдүйн өмнө ичиж байна
Шинжлэх ухааны өчнөөн их нээлтийн үед
Шинэ костюмтай, хуучин хүн олон байна

Өөрөө би, гэгээ багатай эгэл ард
Өнгө нь тааруу ч, дотор нь цагаан эр хүн
Өчүүхэн ийм амин хувийн олз эрэгчидтэй
Өлгий нэгтэй, найз нөхөд байсандаа ичиж байна

Аргагүй бид, нэгэн үед, нэгэн онд төрсөн юм
Арчаад арилахгүй, зугтаад холдохгүй чацуутан
Аав нэгтэй хамаатан, ээж нэгтэй ихрүүд шиг
Аянга нэгтэй өсөж, бэлчээр нэгтэй явлаа

Гэвч, бэлчээд бэлчээр гүйцэхгүй,
давхиад давхиад гүйцэхгүй
Гар зуурын луус олонх нь байжээ
Гэрт орж ирээд, гутлаа арчиж мэддэггүй шигээ
Гэмгүй санасан хүнтэйгээ, нөхөрлөж ч тэд сурсангүй

Уулзахдаа, бэл бэнчингий нь нүдээрээ бүртгэнэ
Ууж идэхдээ, аяганы томыг нь бүгдээрээ шилнэ
Уншсан шүлэг, урьсан гэр, ном судраас
Урьд, хойдохоо бодохгүй, хулгай хийхээ ид болгоно.

Найз юм даа гээд захиа бичихэд хариу бичихгүй
(Наалтыг нь задлаад
мөнгө биш захидал байхаар нулимдаг биз)
Наргиан юм даа гээд нанчид өргөхөд, ууж даахгүй
(Насаараа юм үзээгүй,
шунаг улс, шуналдаа согтдог биз)

Мөнгө харуулчихвал үнсэж үлгээд,
галзуу амьтан шиг нүүр шүлстэнэ
Мөнгөгүйгээ мэдэгдчихвэл үүдээ түгжчихээд:
-Байхгүй гэж хэл гээд багацуулаа турхирна
Мөр шүлэг, нэр зэрэг, цалингийн төлөө
Мөрийтэй тоглоомч шиг
аль ч найзаа хөнөөхөөс буцахгүй

Бурхан тахил дарга нар хоёрт ил далд мөргөнө
Бусдын гэр бүл, эхнэр хүүхдийг цаг ямагт гөрөөлнө
Харийн байтугай өөрийн хэлийг сурах чадал хүрсэнгүй
Харин тэгтлээ, булхай тоглоом, бузар бүхнийг сайн сурчээ

Анги нийгмийн маань идээт өвчин болсон ийм хүмүүст
Арга ч үгүй, миний чацуутан, найз нараас минь багтаад
Ажиг ч үгүй, тэгэх ёстой юм шиг сүрхий явах юм
Аяа хөөрхий, ирээдүйн нүүрийг би яаж харнам билээ 

Share

Холбоосууд

• blog.gogo.mn
• www.gogo.mn
• Нэвтрэх

Дуртай хуудсууд

Дуртай хуудсууд

Ирсэн зүгтээ өндийхөд
Хацар илбэх салхин,нулимс тээгээд одоход
Хагсарч онгосон талдаа бороо болон асгарч
Ханалаа гээд түлхэхэд нь,нар болон залгилаад
Хашгирч ургах цэцгэн дунд хаан суумаар бодогдоно

Ирсэн зүгтээ өндийхөд
Хүлгийн шанхнаас үсчих хөлсөн дуслууд бөмбөрөн
Хүний үнэр тээгээд хөрсөн дээгүүр солонгороход
Хүрэн толгойн сүүдэр хүүшлэн дөхөж бараадахад
Хүү нь болсон нутагтаан хүнээрээ үлдмээр бодогдоно

Ирсэн зүгтээ өндийхөд
Уулын хөх салхины өнгө нь хэвээр харагдаад
Урьд эртийн домог урдуур хойгуур хөглөрөхөд
Урсан өнгөрсөн жилүүд, хураасан адуу шиг пижигнээд
Унасан морь дугтрахад цалам шидмээр бодогдоно

Ирсэн зүгтээ өндийхөд
Талын салхинд боссон таанын үнэр дэгдэж
Тархин аглагт даяанчлагч бурхны үртэй золгоход
Төөлөх биены жаргалд,тоолох нас хоргодон
Тэнгэрийн нарыг хөтөлж очоод,тоонондоо уямаар бодогдоно

Ирсэн зүгтээ өндийхөд
Голын цэнхэр салхин, галын үнэр тээгээд
Газрын холд дэргэсэн, хүлгийн чихэнд сортолзоход
Гаднаан саравчлан зогсохгүй ижий минь гэнэт бодогдоод
Гарын хуруунд суларсан жолоо чангалан гэлдрэв би

Б.Сүхбаатар